Reikhalzend is er bij het GVB Opleidingen Centrum Tram (OCT) naar uitgekeken: de simulator. Met dit ultieme leermiddel kan Nicole Ouwerkerk, unitmanager OCT, met haar team van instructeurs en opleiders/trainers alle huidige en toekomstige nieuwe trambestuurders nog beter en gerichter gaan opleiden. Bij het OCT in de remise Havenstraat is een complete simulatorruimte gebouwd waar straks alle trambestuurders een deel van hun opleiding op de simulator gaan volgen. Extra bijzonder is dat de simulator ook gebruikt zal worden om trambestuurders alvast te leren rijden met de nieuwe 15G tram. Nog vóórdat dit nieuwe voertuig er is.
“Dit is echt een spannende en mooie ontwikkeling”, glundert Nicole. “Er is een ruimte compleet verbouwd en eind maart is de simulator gearriveerd. Deze bestaat uit drie onderdelen; drie simulatoren, een instructeursstation en een observatiestation. Je kunt het vergelijken met piloten die voordat ze met een toestel de lucht ingaan, eerst in een vliegsimulator leren vliegen en alle mogelijke situaties nagebootst krijgen. Datzelfde kunnen wij hier nu voor tram. De software op de simulator is gemaakt voor onze Combino trams, en binnen afzienbare tijd komt daar ook de software van onze nieuwe 15G trams bij. Hierdoor kunnen we onze complete rijopleiding en ons opleidingsaanbod heel anders vormgeven. We maken zo enorme stappen in trainingsmogelijkheden en daarmee de kwaliteit van de opleiding.”
Buitendienstwagenperiode
De opleiding tot personenvervoerder tram bestaat uit veel onderdelen. Zowel theorie – klassikaal en binnenkort ook via e-learning – als praktijk. Nicole: “Tijdens een deel van de opleiding gaan bestuurders in opleiding de lestram op. Dat noemen wij in vaktaal de ‘buitendienstwagenperiode’. Gedurende drie weken rijd je dan met een instructeur in een lege tram zonder reizigers door de stad om situaties te oefenen en je theoretische kennis toe te passen. Straks doen we dit onderdeel voor de Combino (13/14G) en 15G trams volledig op de simulator. Voor onze 11/12G voertuigen blijven we het op de huidige manier doen, die moeten bestuurders echt fysiek leren rijden. Door de simulator kunnen we de opleiding sneller aanpassen als nodig en kunnen we echt maatwerk bieden aan onze mensen. Bovendien is het efficiënter, duurzamer en zijn we minder afhankelijk van de infrastructuur buiten. Voor de buitendienstwagenperiode hebben we tenslotte (lege) trams nodig, die dan de nodige kilometers door de stad maken. Met de komst van de simulator is dat niet meer nodig.”
Straatbeeld gezien vanuit de simulator
Oefenen onder alle (weers)omstandigheden
“Je kunt je voorstellen dat als je op een echte tram les hebt, je niet alle verstoringen die kunnen plaatsvinden, meemaakt”, vervolgt Nicole. “En sommige nare situaties wíl en kun je ook niet in het echt oefenen. Op de simulator oefenen onze bestuurders straks met 25 verschillende verstoringen en 15 incidenten. Nieuwe bestuurders worden zo nog beter voorbereid en huidige bestuurders kunnen tijdens de her-instructies hun vakmanschap verder aanscherpen. We kunnen met de simulator dus nog meer aandacht geven aan het voorkomen van schades en ongevallen. En zelfs trainen onder alle weersomstandigheden.”
“Alle veel voorkomende situaties staan in het systeem geprogrammeerd. Denk aan een voertuig dat te dicht bij de baan is, afslaande en uitwijkende voertuigen, een inlopend wissel of wissel dat in de verkeerde richting ligt, of een tram die voor je rijdt en abrupt stopt. Voetgangers die door rood lopen, verkeersdrukte. Noem maar op. Maar ook bijvoorbeeld een aanrijding. Daarvan hoop je dat het je niet overkomt, maar de kans dat je het meemaakt tijdens je opleiding is nog vele malen kleiner. Met de simulator kan dit geoefend worden, tot en met het invullen van het schadeformulier en het opvanggesprek. Bovendien kan de instructeur vanuit het instructeursstation verschillende rollen ‘pakken’; die van instructeur, die van onze centrale verkeersleiding, die van conducteur en die van reiziger. Dit alles brengt onze opleiding tot een nog hoger niveau. Samen met onze mensen vormt dit het ultieme leermiddel.”
Vanuit de lucht
Nicole vervolgt: “In Amsterdam rijden we over 34 kilometer spoor, 17 kilometer heen en terug. In de simulatorsoftware rijd je echt door de stad. Rijd je bijvoorbeeld met een tram richting het Frederiksplein dan herken je dat ook als zodanig. Deze delen van de route zijn echt nagemaakt. Ook kunnen we door de hele stad ‘vliegen’. Als een bestuurder bijvoorbeeld aangeeft extra uitleg te willen op een voor hem bepaalde lastige kruising, dan kunnen we daar nu heel eenvoudig en gericht op inzoomen. Door deze helicopterview kunnen we elke situatie vanaf elke hoek bekijken. Bij nagebootste incidenten is dit heel waardevol.”
Nicole Ouwerkerk (midden) met trotse Tram collega’s: de simulatorruimte is klaar!
” Zelf vind ik de terugkijkfunctie het allermooiste aan de simulator. Zo kan de instructeur samen met de bestuurder precies nagaan wat het kijkgedrag van de bestuurder is geweest en welke handelingen hij of zij heeft verricht. We gaan we dus over de hele linie veel gerichter trainen en opleiden. De examens worden natuurlijk ook gewoon in de tram zelf afgenomen. Bestuurders worden daar goed voor klaargestoomd tijdens hun ‘dienstwagenperiode’. Dan rijden ze tijdens de normale dienstregeling in een tram met reizigers, onder begeleiding van de instructeur, ook volgen ze nog een aantal op maat gemaakte simulatorlessen zodat de opleiding van iedere bestuurder aansluit op zijn individuele leerbehoefte. Uiteindelijk is dat waar het om gaat met slim rijden: de tram zo veilig, comfortabel en punctueel mogelijk besturen. Om onze reizigers de beste reiservaring te bieden. Maar voordat we de simulator echt voor de opleiding in gebruik nemen, testen we de komende weken alle modules van dit technische hoogstandje goed met onze instructeurs, bestuurders en conducteurs. Iets waar ik naar enorm naar uitkijk!”