In de vroege avond van 20 december 1942 stijgen 232 bommenwerpers op van vliegvelden in het oosten van Engeland. Ze gaan op weg naar Duisburg, een stad in het hart van het Ruhrgebied waar veel staal- en chemische fabrieken zijn gevestigd. 12 vliegtuigen keren niet terug naar de thuisbasis, waaronder de Lancaster R5512 van het 97ste squadron van de Royal Air Force, die drie uur eerder is vertrokken van vliegveld Woodhall Spa in Lincolnshire.
Crash
Die avond in 1942 stort de R5512 neer op de plek waar nu metrostation Noorderpark is. Alle zeven bemanningsleden komen daarbij om het leven. Jos de Groot van de Stichting Lancaster R5512 (foto boven) maakte zich jarenlang hard voor een gedenkteken op die plek. Nu, precies 80 jaar na de crash, is die gedenkplaat er als eerbetoon.
Vlak na de crash in 1942 weten de Duitsers drie bemanningsleden te bergen. Zij worden begraven op de Oosterbegraafplaats. Het gat dat de bommenwerper achterlaat wordt dichtgegooid. De andere vier mannen blijven vermist. ‘Totdat men in 1962 bij de aanleg van de IJ-tunnel opeens op het vliegtuigwrak stuit en de lichamen vindt’, zegt Jos de Groot, die samen met de Royal Airforce Association jarenlang onderzoek naar de crash deed en Stichting Lancaster R5512 oprichtte. ‘Zij zijn later begraven op de Canadian War Cemetery in Groesbeek.
In 1962 werd een Engels vliegtuigwrak opgegraven in het toenmalige Volewijkspark
Nabestaanden
Een wonderlijk verhaal, dat lang onbekend blijft. ‘In 1962 zijn er wel enkele artikelen verschenen over de vondst, maar ik denk dat weinig Amsterdammers dit verhaal kennen’, zegt Jos. ‘Zelf hoorde ik er 12 jaar geleden over en toen heb ik het initiatief genomen om een gedenkteken te plaatsen op die plek. Dat gaat niet zomaar, er gaat jaren aan onderzoek aan vooraf. Inmiddels hebben we van alle bemanningsleden nabestaanden gevonden. ‘In die families is dit natuurlijk een groot drama geweest, het is indrukwekkend om hun verhalen te horen. Van vier bemanningsleden waren nabestaanden bij de plechtigheid aanwezig. Eentje komt helemaal uit Vancouver naar Amsterdam. Hoe bijzonder is dat?’
Op 20 december is de gedenkplaat onthuld. ‘Het is een prachtig beeld geworden dat voor zich spreekt, en waar de namen van alle bemanningsleden op staan. We weten het niet op de meter nauwkeurig waar het vliegtuig gevonden is. Maar we weten wel dat het op maximaal 30 meter van de plek is waar deze jongens zijn gevonden. Dat vind ik een bijzonder idee.’