Een tram staat verlaten bij de remise Lekstraat, waar de staking begon. De staking breidde zich als een olievlek uit. (Beeldbank Stadsarchief)
Leesduur 3 minuten

GVB staat stil bij de Februaristaking

In een toespraak stond GVB directeur Alexandra van Huffelen stil bij de Februaristaking. Ditmaal noemde ze ook het andere deel van de oorlogsgeschiedenis van GVB. Ze noemde het “beschamend” dat de gemeentetrams door de bezetter zijn gebruikt voor het transport naar de deportatietreinen. “De staking was een signaal, maar we zijn er niet in geslaagd de Joodse Amsterdammers te beschermen.” Ger Geldhof, voorzitter van de OR, riep op de lessen van de oorlogsperiode niet te vergeten en verwees naar opkomend antisemitisme en vervolging van groepen elders in de wereld op grond van geloof of etnische afkomst.

Individu

GVB herdenkt jaarlijks de Februaristaking, die bij de tramremises begon, met de medewerkers. Dat gebeurt voorafgaand aan de herdenking bij de Dokwerker. In het verleden ging het vaak over de centrale rol die het trambedrijf speelde in de staking en over het unieke signaal van verzet dat de Februaristaking was. Van Huffelen wilde echter “niet alleen naar de heldhaftigheid terugblikken”. Volgens haar was de staking niet de verdienste van het bedrijf, zelfs niet van alle medewerkers of vakbondsleden. Het begon volgens haar bij individuen die het onrecht niet meer pikten. Volgens de GVB-directeur is verzet een individuele beslissing met mogelijk verregaande consequenties. De grens om in verzet te komen ligt voor iedereen ergens anders.

Herdenking Februaristaking

GVB directeur Alexandra van Huffelen en OR voorzitter Ger Geldhof tijdens de jaarlijkse herdenking van de Februaristaking in 2019.

Hellend vlak

Van Huffelen vertelde dat medewerkers van de gemeentetram een Ariërverklaring moesten invullen en dat iedereen dat ook deed. Na enige tijd werden 41 collega’s met een Joodse achtergrond ontslagen. Ze waarschuwde voor de geleidelijkheid waarmee ongelijkheid ook tegenwoordig acceptabel wordt gemaakt. Als voorbeeld noemde ze het in de politiek bestempelen van religieuze kleding als “kopvodden” of het over een kam scheren van hele groepen op basis van herkomst of verblijfstatus.

Geleidelijkheid

Ook Ger Geldhof, voorzitter van de OR van GVB en een van de sleutelfiguren in de jaarlijkse herdenking van de staking, waarschuwde ook voor de geleidelijkheid waarmee ongelijkheid wordt ingevoerd. Hij haalde een uitspraak van predikant Martin Niemöller aan over de passiviteit van de Duitsers tijdens de opkomst van de nazi’s:

Toen de nazi’s de communisten arresteerden, heb ik gezwegen; ik was immers geen communist.
Toen ze de sociaaldemocraten gevangenzetten, heb ik gezwegen; ik was immers geen sociaaldemocraat.
Toen ze de vakbondsleden kwamen halen, heb ik niet geprotesteerd; ik was immers geen vakbondslid.
Toen ze de Joden opsloten, heb ik niet geprotesteerd; ik was immers geen Jood.
Toen ze mij kwamen halen was er niemand meer, die nog protesteren kon.

© GVB october 2024