Sinds 2019 is duidelijk geworden dat de wereld veranderlijker is dan ooit. Het gedrag van reizigers is veranderd, door bijvoorbeeld het thuiswerken en het gebruik van de e-bike. De arbeidsmarkt is enorm schaars. En naast het menselijk leed, hebben oorlogen effecten op kosten van energie, materialen en inflatie. Dit constateert GVB in het jaarverslag 2022 dat vandaag is verschenen. Er was vorig jaar weliswaar een groei van het aantal reizigersritten, maar het herstel verloopt toch langzamer dan verwacht. Verder wijst het openbaarvervoerbedrijf van Amsterdam op andere onzekere factoren, zoals de uiterst krappe arbeidsmarkt, het hoge ziekteverzuim en het wegvallen van een groot deel van de rijkssteun. De waardering door de reizigers is hoog gebleven, wat GVB onder meer toeschrijft aan investeringen in gemak en service.
Ander reisgedrag
Het bedrijf schetst 2022 als een jaar waarin andere oplossingen en antwoorden zijn gezocht die passen bij het veranderde gedrag van reizigers en de nieuwe rol voor het OV. Het gedrag van forenzen is volgens GVB waarschijnlijk voorgoed veranderd. Ze werken een aantal dagen in de week thuis of zijn overgestapt op de e-bike. Met de missie ‘De reiziger in Groot Amsterdam kiest voor lopen, fietsen en openbaar vervoer’ en de start van de pilot met 1 van de fietsaanbieders in Amsterdam, omarmt GVB die ontwikkeling. In 2022 is het bedrijf gestart met onderzoek naar hoe mensen nog beter worden gestimuleerd de auto te laten staan – dit in aansluiting op het autoluwe beleid van Amsterdam. Er is voor 2022 wel een groei te noteren: gemiddeld had GVB 3,9 miljoen reizigersritten per week, tegen 2,5 miljoen in ‘coronajaar’ 2021. Er zijn weer grote aantallen toeristen, maar het volume aan zakelijke reizigers (woon-werkverkeer) blijft achter.
Kleine plus door steun Rijksoverheid
Externe- en interne factoren hadden grote impact gehad op de financiën: naast het vertraagde reizigersherstel speelden ook de sterk gestegen energiekosten en het hoog ziekteverzuim een grote rol. GVB kreeg in 2022 steun van de rijksoverheid in de vorm van een beschikbaarheidsvergoeding, waardoor nagenoeg de dienstregeling kon worden gereden zoals Amsterdam die wenst. Dankzij die vergoeding kon het verlies op de exploitatie worden beperkt, voor de hele holding is er zelfs een kleine plus. Het bedrijfsresultaat kwam uit op € 3,8 miljoen.
Waardering
Ondanks grote veranderingen en nieuwe uitdagingen hebben de reizigers GVB in 2022 het cijfer 8,0 gegeven voor de dienstverlening. In 2022 is fors geïnvesteerd in gemak en service zoals de upgrade van de GVB-app Gappie en de introductie van OVpay: iedereen kan nu met een bankpas in- en uitchecken.
Medewerkers
In 2022 heeft de OV-sector te kampen met een substantieel verhoogd ziekteverzuim, dat niet alleen kan worden verklaard door een post-corona effect. Bij GVB was het verzuim gemiddeld 9,4%. Dit leidt tot hoge kosten en druk op de beschikbaarheid van dienstverlening. GVB zet zich hard in om het verzuim te beperken. Het verzuim heeft ook effect op de werkdruk van collega’s die niet ziek zijn. Er wordt mede daarom onderzocht wat mogelijke maatregelen zijn om naast het verlagen van ziekteverzuim de werkdruk beleving te verbeteren. GVB staat immers voor goed werkgeverschap en het aantrekkelijk zijn als werkgever in de arbeidsmarkt. .
Medewerkersbinding, -tevredenheid en -productiviteit waren in dit licht dan ook in 2022 belangrijke thema’s in de organisatie. We hebben veel aandacht hebben voor het versterken van binding met de medewerkers en het vergroten van zichtbaarheid van leidinggevenden. De betrokkenheid van medewerkers is hoog gebleven. Ook was er een lichte verbetering in de medewerkerstevredenheid over de omgang met diversiteit en inclusie. Ondanks de inspanningen is de zogeheten eNPS gedaald, wat betekent dat medewerkers gemiddeld minder enthousiast zijn om GVB als werkgever actief aan te bevelen aan anderen. GVB zet haar focus op bovenstaande thema’s dan ook volledig door in 2023.
Organisatie
Begin 2022 is het Railinfrabedrijf van start gegaan. Dit bedrijfsonderdeel komt voort uit de overdracht van de gemeentelijke afdeling Metro en Tram naar GVB: beheer en onderhoud van de rail infrastructuur vallen nu integraal onder GVB.
Daarnaast is GVB begonnen met een verandering van de interne besturing. Vanuit het langetermijnperspectief wordt nadrukkelijker gewerkt met kort cyclische resultaatsturing per kwartaal. Focus en prioriteitstelling gebeuren steeds scherper op basis van data en feiten en verwachtte grootste impact op de belangrijkste strategische doelen. Dit is belangrijk om zo optimaal mogelijk om te gaan met beperkte financiële middelen.
Kostenbeheersing
In 2023 bouwt het rijk de beschikbaarheidsvergoeding af en komt er een transitievergoeding. De OV-sector moet in de nieuwe omgeving met andere reispatronen en andere vormen van vervoer, een nieuw evenwicht vinden tussen kosten en opbrengsten. GVB heeft daarbij een extra uitdaging: anders dan de meeste OV-vervoerders ontvangt GVB geen exploitatiesubsidie meer op de vervoersconcessie. Daardoor is het tekort dat de komende 2 jaar moet worden overbrugd groter dan bij vervoerders die nog wel exploitatiesubsidie ontvangen bij hun vervoersconcessies. Samen met Vervoerregio Amsterdam en de gemeente Amsterdam zoekt GVB naar manieren waarop het een robuuste financiële bedrijfsvoering kan bereiken en handhaven.
Bijdrage aan Duurzaamheid en Klimaat
Het OV is in de ogen van GVB niet een doel op zichzelf, maar een middel om een substantiële bijdrage te leveren aan het behalen van de maatschappelijke doelen van Amsterdam: zorgdragen voor een leefbare en autoluwe stad met toegankelijke mobiliteit voor iedereen. Investeringen in het OV zijn gekoppeld aan klimaatplannen, sociale inclusie en de noodzaak om woningen te bouwen. GVB werkt intensief samen met zijn belangrijkste partners, Vervoerregio Amsterdam en de gemeente Amsterdam, in een meerjarenstrategie. In een omgeving die continu verandert neemt GVB initiatief voor verbetering, modernisering en verduurzaming. Investeringen in infrastructuur, materieel en digitalisering zijn nodig om ook in de toekomst onze reizigers op duurzaam, op tijd, veilig en comfortabel te vervoeren. GVB werkt aan een volledig uitstootvrije bedrijfsvoering: in 2022 is GVB 40% van de vloot elektrisch, in 2023 wordt beoogd 60 % van de vloot geëlektrificeerd te hebben Beoogd word eind 2025 bijna volledig elektrisch te zijn, behalve dieselbussen als reserve inzet.
Claudia Zuiderwijk, algemeen directeur GVB
“We gaan door met het verstevigen van onze lenigheid om sneller te anticiperen op een steeds veranderende wereld met meer onvoorspelbaarheid. Dat is niet altijd eenvoudig, gegeven de lange termijn horizon die verbonden is aan grote infrastructuur investeringen in OV. De kennis en ervaring die we in onze bagage hebben vanuit ons meer dan 120 jarige bestaan, vormen daarbij een goed fundament, maar geven tegelijkertijd niet altijd het antwoord voor de toekomst. Nieuwsgierig zijn naar veranderd gedrag, nieuwe technologische mogelijkheden of disruptieve trends, stimuleren we dan ook als gedrag. Snel anticiperen met nieuwe werkwijzen of oplossingen, effect daarvan meten, leren en verbeteren is de werkwijze die we meer en meer aan het ontwikkelen zijn. Dat we daarmee durven kwetsbaar te zijn over wat niet goed is gegaan en wat we geleerd hebben, is voor ons hierbij een belangrijk onderdeel. De reizigers zijn gelukkig nog steeds tevreden met wat GVB hen biedt, en we zetten alles op alles om dat zo te houden.”
Belangrijkste feiten en cijfers GVB 2022
- Reizigersritten: 227 miljoen, inclusief Veren (+46,4% ten opzichte van 2021)
- Reizigerskilometers: 778,3 miljoen (+52,5% ten opzichte van 2021)
- Bedrijfsresultaat: € 3,8 miljoen
- Opbrengsten: De totale opbrengsten bedroegen € 532,9 miljoen, een toename € 54,5 miljoen ten opzichte van 2021. De reizigersopbrengsten bedroegen € 278,6 miljoen, een stijging van € 104,6 miljoen ten opzichte van 2021. Daardoor heeft GVB een lagere beschikbaarheidsvergoeding nodig gehad (2022 € 77,8 miljoen t.o.v. € 156,9 miljoen in 2021)
- CO₂-uitstoot: ongeveer 25.031 ton. Dat is ruim 15,7% minder dan in 2021 en 37,5 minder dan 2019. Uit een tussentijdse audit van de CO₂-Prestatieladder blijkt dat de jaarlijkse CO₂-reductie in lijn is met de beleidsdoelstelling van 58% CO₂-reductie in 2024 ten opzichte van 201
Lees het volledige jaarverslag van GVB over 2022 hier.