Als lijn 25 in gebruik gaat, maken ook de gloednieuwe 15G trams hun debuut. En hóe: elke tram krijgt twee voertuigen. Dit ‘gekoppeld rijden’ is bijzonder in de Amsterdamse regio. In september al startte op de Amstelveenlijn het testen van het rijden met deze dubbellange trams.
Eens in de zoveel tijd is het er tijd voor: nieuwe trams. Als uitbreiding van de bestaande vloot. Of om ouder materieel te vervangen. De laatste keer dat dit in Amsterdam gebeurde was in 2002, met de komst van de Combino trams. Die rijden nu vrijwel overal in de stad. Bijvoorbeeld op lijn 26, de tramverbinding naar IJburg. En sinds afgelopen september rijden de Combino’s daar bovendien gekoppeld: twee voertuigen aan elkaar. De trams zijn dus twee keer zo lang geworden. Zo kan GVB hier meer reizigers vervoeren.
Uitvoerig getest
Ook op lijn 25 gaat GVB binnenkort tramstellen koppelen, maar dan met de nieuwe 15G trams. Moderne en ruime voertuigen, met brede deuren en een lage vloer, en voorzien van de nieuwste technologie. “We zijn er allemaal supertrots op, ze zijn prachtig”, zegt Marco Cowan, manager vervoerondersteuning bij GVB. “We hebben de 15G trams op alle vlakken uitvoerig getest. Dat kan in Amsterdam en Amstelveen bijna niemand zijn ontgaan: een nieuwe, bijna futuristisch ogende tram die door de stad reed, zowel overdag als ’s avonds. Dat trok heel wat bekijks. Er werd volop gefotografeerd en gefilmd als er een nieuwe 15G tram door de stad reed.”
Marco Cowan en Anne Monné op het opstelterrein Legmeerpolder (Foto: Gé Dubbelman)
Gebouwd in Spanje
Anne Monné is bij GVB projectmanager 15G. Ze is, samen met een team van collega’s, verantwoordelijk voor de levering en uiteindelijke indienststelling – en alles wat daartussen zit – van de 72 trams, die worden gebouwd bij de firma CAF in Spanje. “De nieuwe trams worden in Spanje deels al getest”, vertelt ze. “En als ze in Nederland afgeleverd zijn, testen en controleren wij ze uitvoerig. Dit is wettelijk vereist, voordat we de voertuigen kunnen accepteren en in gebruik kunnen nemen.”
Kers op de taart
Afgelopen juli ontving GVB van Metro en Tram van de gemeente Amsterdam de eerste ‘indienststellingsvergunning’ voor de nieuwe 15G trams. “Dat was een prachtige mijlpaal”, zegt Anne, “en deze werd gevolgd door weer een belangrijk moment, begin november. Toen ontvingen we de vergunning voor het koppelen van 15G-voertuigen. De trams voldoen nu aan alle wettelijke toelatingseisen en kunnen daarmee, zowel enkel als gekoppeld, worden opgenomen in onze dienstregeling. Dat is iets waar onze reizigers en wij al een tijd naar uitkijken. En dat we in december beginnen met rijden op de Amstelveenlijn, is de kers op de taart.”
Genoeg ruimte
Wat uniek is op de Amstelveenlijn, legt Anne uit, is dat alle 15G trams gekoppeld gaan rijden. “Net als op lijn 26 doen we dat hier om zoveel mogelijk passagiers te kunnen vervoeren, en omdat het kán – want we hebben er de ruimte voor. Dit in tegenstelling tot elders in Amsterdam, waar die ruimte er simpelweg niet is. Denk aan drukke kruispunten of de Leidsestraat. Maar de Amstelveenlijn ligt grotendeels vrij, met weinig kruisend verkeer – mede dankzij de drie nieuwe ongelijkvloerse kruispunten – en met volop ruimte voor lange perrons. Daarom ook hebben we het gekoppeld rijden met de 15G trams getest óp de Amstelveenlijn. Dat kan nergens anders in de stad.”
Gekoppelde 15G trams op het opstelterrein Legmeerpolder (Foto: Gé Dubbelman)
Spannende tijd
Terugblikkend op het testen van het gekoppeld rijden en het opleiden van de bestuurders zeggen Anne en Marco dat het een spannende tijd was. “Dit was het eerste traject waar we de gekoppelde voertuigen dynamisch konden testen, in plaats van met simulaties. Het was best spannend toen we begonnen met rijden. Want alle systemen van GVB, fabrikant CAF en de onderleveranciers kwamen op dat moment samen en moesten gaan samenwerken. Alles wat in het eerste voertuig werkt, moest ook in het tweede voertuig werken.”
Gave uitdaging
Oók spannend, voegt Anne toe, was dat de Amstelveenlijn een ‘nieuw x nieuw x nieuw’-situatie was. “Een nieuw voertuig, gekoppeld rijden, op een nieuw traject, met nieuwe infrastructuur. Een hele gave uitdaging! En dan gaat er natuurlijk wel eens iets mis. Bijvoorbeeld bij de instellingen van het bedienscherm van de trambestuurder voor het rijden van dienstregeling en verkopen van de kaartjes aan reizigers; daar liepen we tegen wat bugs aan. Maar door goede samenwerking tussen alle betrokken partijen en afdelingen lossen we het op, en zorgen we er met z’n allen voor dat het een succes wordt.”
Setjes
De voertuigen die GVB op lijn 25 gaat koppelen zijn identiek. Ze zullen zoveel mogelijk de hele tijd als setjes rijden, en dus niet steeds worden losgekoppeld. Anne: “De trambestuurder heeft in de cabine een boordcomputer, onder meer voor het aanmelden van de tram, reisinformatie, halte-informatie, communicatie met de verkeersleiding en de beïnvloeding van de verkeerslichten. Nieuw, in vergelijking met de meeste Combino’s, is dat de 15G’s tweerichtingtrams zijn. Ze hebben aan beide zijden een bestuurderscabine. Straks rijden de gekoppelde trams van Westwijk naar Zuid, waar de bestuurder uitstapt en naar het andere einde van de tram loopt. Daar zit dan dus weer een cabine. De bestuurder stapt weer in en rijdt terug richting Westwijk – met dezelfde gekoppelde tram.”
Anne Monné en Marco Cowan (Foto: Gé Dubbelman)
Goed inschatten
Voor de bestuurders is het testen een mooi avontuur, zegt Marco. “Ze vinden het best pittig om te wennen aan een tram die twee keer zo lang is, in totaal 60 meter. Die lengte vraagt om een andere manier van rijden. Bijvoorbeeld bij kruispunten: met zo’n dubbellang voertuig moet je goed inschatten of je door kunt rijden of moet stoppen. En ook het in- en uitstappen vergt concentratie. Er zijn meer reizigers en er zijn haltes met een middenperron. Hier moeten de bestuurders alert zijn op de kant waar de deuren open moeten. Want de 15G’s hebben aan beide kanten deuren.” Maar de bestuurders reageren overwegend positief. Marco: “Ze genieten van het rijden op de vernieuwde lijn. Ook het opstelterrein Legmeerpolder oogst waardering. En ze vinden vooral de drie ongelijkvloerse kruispunten prachtig. ‘Het lijkt wel of ik met een trein rijd!’, hoorde ik onlangs een bestuurder roepen.”
Het laatste woord is aan Anne…
“Ondanks de coronasituatie en de extra uitdagingen die deze met zich meebracht, hebben alle collega’s en betrokken partijen grote stappen weten te zetten. We staan nu met z’n allen startklaar voor de generale repetitie en het oefenen met verstoringen – om op zondag 13 december te gaan rijden, met passagiers, en volgens dienstregeling.”